Foto: Omroep Gelderland

Als een ondernemer mij vraagt of ik hem kan helpen bij de vraag of zijn zoon of dochter geschikt is om het bedrijf over te nemen, stel ik hem altijd de wedervraag; ‘Ben je daar zelf wel emotioneel aan toe?’ Rationeel weten ondernemers dat zij hun opvolging moeten gaan regelen en hun zestigste verjaardag is dan vaak een moment wat ze daarvoor aangrijpen. Emotioneel zijn ze er echter vaak niet klaar voor. Ook aan hun kant is het een proces en vooral een proces van loslaten. Te vaak zien we dat het proces van overdracht tot spanningen binnen de familie leidt.

Gelukkig ligt er wel steeds minder druk op de nieuwe generatie om het bedrijf over te nemen; ze worden gestimuleerd om zelf hun studie te kiezen en ervaringen elders op te doen. Alles met als doel dat het kind zelf intrinsiek gemotiveerd moet zijn om het bedrijf over te nemen. Toch kunnen ze daar wel bij geholpen worden; zo heeft een ondernemer met zijn zestigste verjaardag zijn kinderen aangegeven dat hij het leuk zou vinden als ze in het bedrijf kwamen werken, maar dat het wel hun keuze moest zijn. Beide kinderen hebben vervolgens een assessment gedaan dat gericht was op hun talenten. Op basis daarvan is er één binnen het bedrijf werkzaam, de ander doet eerst een vervolgopleiding.

Een assessment kan een goed hulpmiddel zijn om te bepalen of een opvolger voldoende competenties en ambities in huis heeft om zich zo te ontwikkelen dat hij of zij het bedrijf kan overnemen. Daarnaast is het ook belangrijk om op tijd na te denken over bedrijfsopvolging, het gesprek daarover binnen de familie aan te gaan en afspraken zoals het functieprofiel en opvolgingsprocedure vast te leggen in bijvoorbeeld een familie statuut. Dit vergroot de objectiviteit, de communicatie en draagt bij aan de continuïteit van de onderneming.

Is de opvolger gevonden, dan begint het grote loslaten voor de ondernemer. Daarin zien we tot onze spijt toch nogal eens dat dit voor de ondernemer wel heel moeilijk is. Zoals reeds eerder gezegd, rationeel wel, maar emotioneel niet. Het is belangrijk om de opvolger een kans te geven, hem of haar fouten te laten maken en de rol van adviseur in te nemen. Het is goed om gevoelens hierover met elkaar te delen in plaats van zich aan elkaar te ergeren. Te vaak zien we dat de ondernemer het wel probeert maar uiteindelijk na verloop van tijd de regie weer naar zich toe trekt, met alle gevolgen van dien, want het zorgt altijd voor spanningen binnen de familie.

Mijn advies zou dan ook zijn; begin echt op tijd met nadenken over bedrijfsopvolging, leg zaken vast in een familie statuut, wees helder in de communicatie en zet een assessment in om te bepalen waar talenten, maar ook aandachtspunten liggen van de kinderen die de ambitie hebben om het bedrijf voort te zetten. En de ondernemer? Ik zou er voor pleiten dat die ook een assessment doet, want het geeft naast informatie over welke competenties hem of haar succesvol heeft gemaakt ook informatie of hij / zij er klaar voor is voor het ‘grote los laten’.

Mr Erik Traas
senior consultant
Beljon + Westerterp